İşveren ile çalışan arasındaki tüm iş ilişkisini hukuki açıdan bir sisteme oturtmanın yolu iş sözleşmesi imzalamaktır. İş sözleşmesi hem işvereni hem de çalışanı korumak gibi önemli bir işlev üstlenir. Çalışma şekli, süresi ve detaylarına bağlı olarak değişen iş sözleşmesi türleri bulunur.
İş Sözleşmesi Nedir?
çalışan tarafının bağımlı bir şekilde iş görmeyi, işveren tarafının ise ücret ödeme sorumluluğunu üstlendiği sözleşme iş sözleşmesi olarak adlandırılır. Belirli bir şekilde veya formatta olması beklenmez, yani işveren iş sözleşmesi maddelerini mevzuata uygun olarak düzenlemek kaydıyla dilediği gibi bir sözleşme taslağı oluşturabilir. İş sözleşmesinin maddeleri hazırlanırken 4857 sayılı İş Kanunu hükümleri baz alınır. Dolayısıyla bir yıl veya daha uzun süreli sözleşmelerin yazılı şekilde yapılması şarttır. Yazılı sözleşme uygulanmayan iş yerlerinde asgari sözleşme maddelerinin çalışana yazılı olarak verilmesi gerekir.
İş Sözleşmesi Türleri Nelerdir?
Çalışma detaylarına göre iş sözleşmelerini gruplandırmak mümkündür. Buna bağlı olarak oluşan iş sözleşmesi çeşitleri şunlardır:
Sürekli ve Süreksiz İş Sözleşmeleri
En fazla 30 iş günü boyunca devam eden işler süreksiz iş olarak adlandırılır. 30 iş gününden daha fazla çalışmayı gerektiren işler ise sürekli iş tanımına girer. Bu işler için düzenlenen sözleşmeler sürekli ve süreksiz iş sözleşmeleri olarak ifade edilir.
Belirli ve Belirsiz Süreli İş Sözleşmeleri
Süre belirlenen sözleşmeler belirli süreli iş sözleşmesidir. Çalışma süresi belirsiz ise de belirsiz süreli iş sözleşmesi düzenlenmesi gerekir. Belirli süreli iş sözleşmesini süre bitiminde tekrarlamak uygun olmayabilir. Bu tür bir işlem yapıldığında ortaya çıkan zincirleme iş sözleşmeleri belirsiz süreli iş sözleşmesi olarak değerlendirilir. Ancak esaslı bir neden söz konusuysa böyle bir uygulamaya gidilebilir.
Tam ve Kısmî Süreli İş Sözleşmeleri
Tam süreli iş sözleşmesinde belirlenen haftalık çalışma süresine göre dikkate değer ölçüde az çalışan bir işçi için kısmî süreli iş sözleşmesi düzenlenir. Kısmî süreli çalışan ile tam süreli çalışanın benzer koşullarda değerlendirilmesi gerekir.
Çağrı üzerine veya Uzaktan çalışma İş Sözleşmeleri
İhtiyaç duyulması durumunda çalışan kişilerin çalışma hükümleri çağrı üzerine iş sözleşmesinde detaylandırılır. Bu süre içerisinde işçi çalıştırılmasa dahi ücreti almaya hak kazanır. İş yeri dışında herhangi bir ortamda teknolojik altyapı kullanarak çalışan kişiler için ise uzaktan çalışma sözleşmesi düzenlenir.
Deneme Süreli İş Sözleşmeleri
En çok iki ay olmak üzere bir deneme süresi belirlenmişse deneme süreli iş sözleşmesi düzenlenir. Bu süre içerisinde sözleşme bildirim süresi ve tazminat söz konusu olmadan feshedilebilir.
Takım Sözleşmesine Bağlı Olan İş Sözleşmeleri
Birden çok işçiden oluşan takımı temsil eden bir takım kılavuzunun işverenle düzenlediği sözleşme takım sözleşmesidir. Bu sözleşmede işçilerin her birinin alacağı ücret ayrıca yazılır. Takım sözleşmesine bağlı olarak imzalanan iş sözleşmesinde diğer tüm esaslar belirtilir.
İş Sözleşmesi Unsurları
İş sözleşmesinin tanımına göre üç unsurdan söz etmek mümkündür:
- İş görme: Yasalara ve ahlak kurallarına aykırı olmayan her türlü iş sözleşmelerin önemli bir unsurudur. Yapılacak işin sözleşmeye detaylı bir şekilde yazılması şeffaflık sağlar ve hem işvereni hem de işçiyi korur.
- ücret: İş sözleşmesinin en önemli ayrıntılarından biridir çünkü iş karşılığında ücret ödenecek olması sözleşmenin en temel içeriğidir. Asgari ücretten düşük olmamak şartıyla belirlenebilir. Sözleşmede bedel yazılmayabilir ancak ücret ödeme konusu mutlaka geçirilmelidir.
- Bağımlılık: İş sözleşmelerini diğer türdeki sözleşmelerden ayıran önemli bir unsurdur. İşçinin işverene bağımlı olduğu konular sözleşmede açık bir şekilde beyan edilir ve işçi bu kurallara uymazsa işveren tarafından yaptırıma uğratılabilir.
İş sözleşmesi özellikleri arasında en göze çarpan nokta hukuki olmasıdır. İş sözleşmesi ile işveren ücret ödeme, işçi de iş görme yükümlülüklerini hukuki boyutta kabul etmiş olur. Her iki taraf açısından da hakları koruma ve olası olumsuz durumlarda yasal süreç için kanıt oluşturma işlevi üstlenir. Hukuki olarak ya da iş yerinin belirlediği önemli fesih sebepleri de sözleşmede açıkça belirtilebilir.
Siz de çalışanlarınızla imzalayacağınız uygun maddeler içeren iş sözleşmelerini Orka’dan hizmet alarak kolayca düzenleyebilir, tüm insan kaynakları sürecini sistemli bir şekilde yürütebilir, bordro programı gibi fonksiyonel yazılımlardan faydalanabilirsiniz.
