e-Smm

Türkiye’de faaliyetleri açısından önemli bir hacme ve yere sahip olan serbest meslek erbapları, çeşitli açılardan devlet kurumları ile bağlı olmaktadırlar. Bu bağlardan birisi de Serbest Meslek Makbuzu ile ortaya çıkmaktadır. Günümüzde dijitalleşme ile beraber gelen kolaylaştırıcı elektronik sistemlerden birisi olarak e-SMM bu makbuzun dijital formatta oluşturulup kayıt altına alınmasını sağlamaktadır. Bu yazımızda da E-SMM ile ilgili merak edilen çeşitli detayları aktaracağız.

Öncelikle serbest meslek erbaplarını tanımlamak gerekirse; kendi nam ve hesabına serbest meslek tanımı altındaki mesleklerden birisini icra edenlere serbest meslek erbabı adı verilir. Bu meslek tanımında yer alanlar arasında noterler, rehberler, sağlık memurları, menajerler, veterinerler, dişçiler, ressamlar ve daha birçok meslek sahipleri bulunur. Serbest meslek erbapları tanımlarından farklı bir işle veya görevle de uğraşabilmektedirler; bu durum vasfın değişmesine neden olmamaktadır.  E-SMM nedir denildiğinde ise serbest meslek erbaplarının gerçekleştirdikleri faaliyetler sonucunda aldıkları tahsilat neticesinde dijital olarak hazırladıkları makbuzdur tanımı söz konusu olmaktadır. Düzenlenmesi zorunlu olan serbest meslek makbuzunun asıl nüshası faaliyet karşılığında ödeme yapan müşteriye verilir. Müşteri de makbuzu istemek ve almak zorundadır. Diğer nüsha ise serbest meslek mensubunun işletmesinde muhafaza edilerek saklanır. Makbuz üzerinde, makbuzu veren tarafından doldurulması gereken bazı alanlar vardır. Bunlar; isim, soy isim, ünvan, iş yeri adresi, VKN, müşteri adı soyadı, unvanı, adresi, tutar, tarih ve imzadır. Serbest meslek erbapları için 2020’den itibaren, kağıt üzerinde olmayan e-SMM uygulaması zorunlu kılınmıştır. e-SMM başvuru ve geçiş işlemi de bu anlamda serbest meslek erbapları için bir zorunluluktur denilebilir. Bu geçiş işlemi içinse farklı yöntemler tercih edilebilmektedir. Erbaplar, Veri Usul Kanunu gereği e-SMM’ye istediği şekilde geçiş yapabilirler.

e-SMM’nin bir avantajı olarak, müşterinin talebi üzerine elektronik ortamda hazırlanan makbuzun çıktı olarak alınıp, ibraz edilebiliyor olmasıdır. Karşı taraf eğer makbuzu kağıt olarak almak istiyorsa, işletme sahibi dijital ortamda oluşturduğu makbuzun bir nüshasını çıktı olarak karşı tarafa sunabilmektedir. Bu noktada ise e-SMM’nin Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yasal sınırlarını belirlediği standartları gözeterek saklanması, ibraz edilmesi, raporlanması gerekmektedir. Bunun için elektronik imza sertifikasının bulunması ve mali mühür onayının bulunması gerekmektedir. Aksi halde dijital formattaki makbuzun yasal geçerliliği bulunmamaktadır. e-SMM kesmek noktasında müşterinin talebi yalnızca dijitalse de kağıt olarak ibrazına gerek yoktur.

e-Smm’nin uygulamaya girdiği dönemden itibaren, bu uygulamanın yasal sınırları üzerinde düzenlemeler de gerçekleşmiştir. Bu noktada 01.02.2020 tarihi itibarıyla çalışmalara başlayan serbest meslek mensupları (vergiden muaf olmayan) çalışmaya başladıkları ilk 3 ayın sonuna dek e-SMM başvuru süresi dolmadan işlemini gerçekleştirmeleri gerekmektedir. Diğer tüm serbest meslek mensuplarının da makbuz düzenlemesi zorunludur.

Zorunlu bir uygulama olarak e-Smm geçiş işlemi Gelir İdaresi Başkanlığı’nın web sitesi üzerinden gerçekleştirilmektedir. Elektronik sisteme taşınan bu makbuz uygulaması, tarafların takip, arşiv ve raporlama konusunda kolaylığa sahip olmasını mümkün kılmaktadır.

Serbest meslek mensubu olup, dijital sisteme yani e-SMM’ye geçiş yapacak olan işletme sahiplerinin öncelikli olarak e-İmza sertifikasına ya da mali mühüre sahip olması gerekmektedir. Ardından mensup taraf Gelir İdaresi Portalı’ndan e-SMM portal aracılığıyla başvurusunu yapabilir. Diğer bir yöntem olarak ise özel entegratör aracılığıyla sisteme geçiş yapılabilir. Bunun için de güvenilir bir özel entegratöre başvuru suretiyle destek alınabilir. Özel entegratör desteğiyle e-SMM’ye geçiş yapıldığında, serbest meslek mensubunun işletmesi özelinde tüm yapılandırmalar entegratör tarafından gerçekleştirilir.